Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ζ΄ (Δημοσιεύθηκε στο Επίσημο Δελτίο Εκκλησίας Κρήτης ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΙΤΟΣ τ. 39)

Οἱ δεσμοί  τῆς Μακεδονίας μέ τήν Κρήτη εἶναι παλιοί καί ἀκατάλυτοι, ποτισμένοι μέ τό αἷμα καί μπολιασμένοι μέ τήν ἀγάπη τῶν κατοίκων τῶν δύο ἑλληνικῶν περιοχῶν. Πέρα ἀπό ἄλλους λόγους ὁ δεσμός ἐνισχύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι ἀνήκουν καί οἱ δύο στό κλίμα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ζωογονοῦνται μέν ἀπό αὐτό ἀλλά καί προσφέρουν στελέχη στό μαρτυρικό Φανάρι. Πολλοί Κρῆτες καί Μακεδόνες ὑπῆρξαν Οἰκουμενικοί Πατριάρχες καί Ἱεράρχες στήν Πόλη. Ὑπάρχει κάποιος ὁ ὁποῖος καταγόταν ἀπό τή μία καί διακόνησε τήν ἄλλη περιοχή τῆς Ἑλλάδας. Ἔχουμε λοιπόν προσωπικούς λόγους (ὡς καταγόμενος ἀπό τίς Σέρρες καί κάτοικος τῆς Κρήτης) νά ἐμπνευσθοῦμε ἀπό αὐτόν.

Τό πεδίο τῆς μελέτης μας εἶναι ὁ βίος καί ἡ δράση τοῦ Ἱεράρχη. Σκοπός μας εἶναι ἡ γνωριμία τοῦ προσώπου του ἀπό εὐρύτερο κοινό. Λίγοι εἰδικοί γνωρίζουν ὅτι ὑπῆρξε Κρητικός Μητροπολίτης Σερρῶν καί κατόπιν Οἰκουμενικός Πατριάρχης μέ τό ὄνομα Γρηγόριος ὁ Ζ΄ (ὁ Ζερβουδάκης).[1] Εἶναι μία προσπάθεια νά συμβάλουμε στήν ἐκκλησιαστική ἱστορία τοῦ τόπου μας, ἡ ἄγνοια τῆς ὁποίας, τολμῶ νά πῶ, μᾶς ὁδηγεῖ σέ λάθος ἐκτιμήσεις καί τῆς σημερινῆς κατάστασης. Τοῦτο τό κείμενο δέν ἔχει ἀξιώσεις πρωτοτυπίας,[2] ἀλλά προσθέτει νέα στοιχεῖα στή βιογραφία του. Εἶναι ἕνα δῶρο στήν γενέτειρά μας Σέρρες, ἀλλά καί στήν Κρήτη ὅπου διακονοῦμε.

          Ὁ Γρηγόριος γεννήθηκε μεταξύ τῶν ἐτῶν 1848-1855 στήν Ἀπολλωνία τῆς Σίφνου, ἡ ὁποία ὁνομαζόταν καί Σταυρί. Γι’ αὐτό μερικοί τόν ὀνομάζουν Παπαδοσταυριανό. Ὡστόσο τό κανονικό ἐπώνυμό του ἦταν Ζερβουδάκης. Στό νησί ἐκεῖνο, ἔζησε τά παιδικά του χρόνια. Εἶχε πατέρα Κρητικό καί μητέρα Σίφνια, τῶν ὁποίων τά ὀνόματα δέν σώζονται, ἀλλά πρέπει νά εἶχαν τή λαϊκή εὐσέβεια πού χαρακτήριζε τούς ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς τους. Μέ αὐτή ἀνατράφηκε ὁ μελλοντικός κληρικός. Σέ ἐκεῖνες τίς ἐποχές δέν ἦταν εὔκολη ἡ καταγραφή τῶν γεγονότων καί ἡ διατήρηση ἀρχείων. Γι’ αὐτό ἔχουμε ἐλάχιστα στοιχεῖα γιά αὐτή τήν περίοδο τῆς ζωῆς του. Γνωρίζουμε μόνο ὅτι ὑπῆρξε ἑτεροθαλής ἀδελφός τοῦ Εὐγενίου Δεπάστα, Ἀρχιεπισκόπου Χαλκίδος καί Καρυστίας (1844-1902).[3] Ἀγνοοῦμε ἄν ἦταν ἀδέλφια ἀπό τό μέρος τοῦ πατέρα ἤ τῆς μητέρας τους.

           Ὁ Γρηγόριος διδάχτηκε τά ἐγκύκλια γράμματα στή σχολή τοῦ Ἁγίου Ἀρτεμίου, στήν πατρίδα του, Σίφνο.[4] Ἀργότερα μέ τήν προστασία τοῦ Μητροπολίτου Ῥόδου Γερμανοῦ Καβακόπουλου[5] καί τήν ἐνίσχυση τῆς κοινότητας τῶν Σιφνίων Κωνσταντινουπόλεως εἰσῆλθε στήν Ἱερά Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης. Ἔλαβε τό πτυχίο του τό ἔτος 1882, ἀφοῦ ὑπέβαλε (σύμφωνα μέ τά καθιερωμένα) διατριβή μέ τίτλο «Περί γνησιότητος τῶν τεσσάρων Εὐαγγελίων»[6]. Κατόπιν ταξίδευσε στήν Εὐρώπη γιά μεταπτυχιακές σπουδές.

          Μετά τήν ὁλοκλήρωση τῶν σπουδῶν του ἐπέστρεψε στήν Μητρόπολη Ῥόδου, ὅπου ἔθεσε τόν ἑαυτό του στή διάθεση τῆς Ἐκκλησίας. Χειροτονήθηκε ἀπό τόν Ῥόδου Γερμανό διάκονος καί πρεσβύτερος. Ὑπηρέτησε κοντά του ἀρχικῶς ὡς ἀρχιδιάκονος καί κατόπιν ὡς πρωτοσύγκελλος. Τήν 1^ην Αὐγούστου 1887, μετά ἀπό εὐδόκιμη ὑπηρεσία καί πρόταση τοῦ οἰκείου Ἱεράρχη, σέ ἡλικία περίπου τριανταπέντε ἐτῶν, ἡ Ἀγία καί Ἱερᾶ Σύνοδος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τόν ψηφίζει βοηθό ἐπίσκοπο, ὑπό τόν «ψιλό» τῖτλο Μυρέων. Στίς 29  Αὐγούστου 1887 χειροτονήθηκε στόν Πατριαρχικό Ναό τοῦ Ἁγίου Γεωργίου στό Φανάρι. Τή χειροτονία του στόν τρίτο βαθμό τῆς ἱερωσύνης τέλεσε ὁ Μητροπολίτης Ῥόδου Γερμανός, συμπαραστατούμενος ἀπό τόν Σάμου Γαβριήλ καί τόν Δρυϊνουπόλεως Κλήμη.[7]

          Ἡ περιώνυμος πόλη τῶν Σερρῶν ἀνῆκε τότε στό ἔδαφος τῆς Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας καί στό κλίμα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου. Τώρα ὅλες οἱ Μητροπόλεις τῶν λεγομένων Νέων Χωρῶν, ἀνήκουν βεβαίως στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δόθηκαν ἐπιτροπικῶς στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος μέ τήν Πατριαρχική καί Συνοδική Πράξη τοῦ 1928.

Τήν 1^η Φεβρουαρίου 1892 ὁ Γρηγόριος ἐκλέγεται Μητροπολίτης Σερρῶν. Ἦταν περίπου σαράντα ἐτῶν. Ἐδῶ φαίνεται πώς ἀνέπτυξε ἀξιόλογη δραστηριότητα. Ἐνδιαφερόταν ἰδιαιτέρως γιά τήν παιδεία τῶν νέων. Μάλιστα ἵδρυσε γυμνάσιο μέ δικά του ἔξοδα.[8] Ποτέ ὁ Γρηγόριος δέν ξέχασε τήν περιοχή. Αὐτό εἶναι φανερό ἀπό τή συνεχή φροντίδα του γι’ αὐτή στά ἑπόμενα χρόνια. Παραμένει στίς Σέρρες ὡς τό 1909, χρονιά ἰδιαιτέρως ταραγμένη. Ἔχει προηγηθεῖ ὁ Μακεδονικός Ἀγώνας καί τό Κίνημα τῶν Νεοτούρκων. Στίς 27 Ἀπριλίου 1909 ἀνατρέπεται ὁ σουλτάνος Ἀβδούλ Χαμίτ ὁ Β΄ καί τόν διαδέχεται ὁ ἀδελφός του, Μωάμεθ ὁ Ε΄. Στίς 15 Αὐγούστου γίνεται τό Κίνημα τοῦ Στρατιωτικοῦ Συνδέσμου, πού ὁδηγεῖ στήν διακυβέρνηση τῆς Ἑλλάδος ἀπό τόν Ἐλευθέριο Βενιζέλο. Ἡ ἐθνική δραστηριότητα τοῦ Γρηγορίου κατά τόν Μακεδονικό Ἀγῶνα προκαλεῖ τούς Ὀθωμανούς καί προφανῶς πιέζουν τό Φανάρι νά μεταθέσει τόν Ἱεράρχη. Ὅπως καταγράφει ὁ Μητροπολίτης Ἀρκαλοχωρίου κ. Ἀνδρέας: «Τό 1909 ἡ Πύλη ζήτησε ἀπό τό Πατριαρχεῖο νά μετακινηθοῦν μακεδονομάχοι μητροπολίτες. Γι’ αὐτό ἀναχωροῦν ἀπό τή Μακεδονία ὁ Πελαγωνείας Ἰωακείμ Φορόπουλος καί ὁ Σερρῶν Γρηγόριος Ζερβουδάκης.»[9]

Τήν 12^η Μαΐου 1909 μετατέθηκε στήν Μητρόπολη Κυζίκου, ἐνῶ τήν 12^η Φεβρουαρίου 1913 τοποθετήθηκε στήν Μητρόπολη Χαλκηδόνος, σέ διαδοχή τοῦ Γέροντά του, Γερμανοῦ Ε΄, πού ἔγινε Οἰκουμενικός Πατριάρχης. Ταυτόχρονα διετέλεσε συνοδικός καί πρόεδρος τοῦ ἐθνικοῦ μικτοῦ συμβουλίου, στό ὁποῖο μετεῖχαν κληρικοί καί λαϊκοί.

Στή δύσκολη ἐποχή τῶν ἀρχῶν τοῦ εἰκοστοῦ αἰῶνα καί στό κλίμα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ὑπῆρξαν γιά διαφόρους λόγους πολλές μεταθέσεις Ἱεραρχῶν. Ὁ Γρηγόριος δέν ἀπετέλεσε ἐξαίρεση. Ἐπειδή, ὅπως ἤδη γράψαμε, ὁ Γρηγόριος εἶχε πατέρα Κρητικό, ἐκφράστηκε ἡ σκέψη νά κατασταθεῖ Μητροπολίτης Κρήτης. Ἀφορμή ἦταν ἡ κρίση μεταξύ Φαναρίου-Ὑψηλῆς Πύλης, ὅταν χήρεψε  ὁ θρόνος τῆς  τότε Μητροπόλεως Κρήτης (ὑπό πολιτικό καθεστώς αὐτονομίας) καί ἡ πλήρωσή του ἀπό τόν Μητροπολίτη Εὐμένιο Ξηρουδάκη,[10] τόν ὁποῖο ἀρχικῶς δέν δέχτηκε ὁ Βενιζέλος. Τό ὄνομα τοῦ Γρηγορίου μπῆκε στό τριπρόσωπο τήν 12η Μαΐου 1898 μαζί μέ ἐκεῖνο τοῦ Πέτρας Τίτου.

          Μετά τήν πατριαρχεία τοῦ Γέροντά του, τήν τοποτηρητεία τοῦ Θρόνου ἀπό τόν Μητροπολίτη Προύσης Δωρόθεο (1918-1921), μέ τόν ὁποῖο ὁ Γρηγόριος ἦρθε σέ προστριβή γιά τό θέμα τῶν σχέσεων ἐκκλησίας καἰ πολιτείας,[11] τήν ἐκλογή, τήν θητεία καί τήν παραίτηση τοῦ Πατριάρχου Μελετίου Δ΄ Μεταξάκη (1921-1923) καί παρ΄ ὅλες τίς μηχανορραφίες τοῦ παπα-Εὐθύμ καί τοῦ Ροδοπόλεως Κυρίλλου,[12] ἡ Ἐνδημοῦσα Σύνοδος, ἐξέλεξε τόν Γρηγόριο Οἰκουμενικό Πατριάρχη, τήν 6^η Δεκεμβρίου 1923. Συνυποψήφιοί του στό τριπρόσωπο ὑπῆρξαν ὁ Νικαίας Βασίλειος καί ὁ Προύσης Κωνσταντῖνος. Εἶχε προηγηθεῖ παρέμβαση τοῦ νομάρχη Κωνσταντινουπόλεως, ὁ ὁποῖος ζήτησε οἱ ἐκλέκτορες Μητροπολίτες καί ὁ ἐκλεγείς Πατριάρχης νά εἶναι Τοῦρκοι ὑπήκοοι καί νά ποιμαίνουν περιοχές - μητροπόλεις ἐντός τῆς Τουρκίας. Ὁ ὅρος ἀναγκαστικά τηρήθηκε.

          Αὐτό ἔγινε ἀφορμή νά θρυλοῦνται ὡς σήμερα ἐπεμβάσεις τοῦ τούρκου νομάρχη στήν ἐκλογή Πατριάρχη, ἱδίως ἀπό κάποιους πού θέλουν νά πλήξουν τό κῦρος τοῦ Φαναρίου. Ἡ μόνη γνωστή παρέμβαση εἶναι τό δικαίωμα διαγραφῆς ἀνεπιθύμητων προσώπων ἀπό τόν κατάλογο τῶν ὑποψηφίων.[13] Ὡστόσο δέν ἀποδεικνύονται ἄλλες ἐπεμβάσεις, οὔτε μποροῦμε νά τίς γνωρίζουμε οἱ ἐκτός τῆς πατριαρχικῆς αὐλῆς. Βεβαίως τώρα μετέχουν στή σύνοδο καί Μητροπολίτες πού ποιμαίνουν ἐπαρχίες ἐκτός Τουρκίας. Εἶναι καί αὐτό δεῖγμα τῆς αὐξημένης ἐπιρροῆς τοῦ Θρόνου ἀπό τή μιά  καί τῶν καλῶν σχέσεων τῶν γειτονικῶν χωρῶν, Ἑλλάδος – Τουρκίας, ἀπό τήν ἄλλη. Ἄς ἐλπίσουμε καί σέ περισσότερα, ὅπως τό ἄνοιγμα τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης. Τά σημεῖα εἶναι εὐοίωνα.

          Ἡ ἐνθρόνιση τοῦ Γρηγορίου ἔγινε τήν 30^η Δεκεμβρίου 1923. Ἀμέσως ἀντιμετώπισε τήν προσπάθεια διαμόρφωσης τῆς «τουρκορθόδοξης ἐκκλησίας»[14] καθαιρώντας τόν διαβόητο παπά-Εὐθύμ (Παῦλο Καραχισαρίδη). Αὐτός προσπάθησε νά ἐμφανισθεῖ ὡς ἀρχιερέας καί νά ὑποτάξει τό Πατριαρχεῖο στό τουρκικό κράτος, μέ ἕναν δούρειο ἵππο, τή λεγόμενη «τουρκορθόδοξη ἐκκλησία». Ἤθελε νά ἐμφανίσει μιά «ἐκκλησία» χωρίς ἑλληνική πρόσμιξη. Στόχος του ἦταν ἡ ἀποδυνάμωση τοῦ σεπτοῦ Κέντρου τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἦταν ἕνα εἴδος ἐθνοφυλετισμοῦ, (πού δυστυχῶς μέ διάφορες μορφές ἐπιβιώνει, παρ΄ ὅλη τήν καταδίκη του ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία). Ἡ ἀντίσταση τοῦ Πατριάρχη ἦταν ἄμεση, σθεναρή καί ἀποτελεσματική.

          Ἐπί πατριαρχείας τοῦ Γρηγορίου Ζ΄ ἐπίσης καθαιρέθηκε ὁ Μητροπολίτης Μηθύμνης Βασίλειος Κομβόπουλος πού εἶχε δημιουργήσει πρόβλημα μέ τήν ἄρνησή του νά δεχτεῖ τήν ἐκλογή του ὡς Χαλδίας καί κατέφυγε στήν Ἀμερική. Ἐκεῖ ἀνέλαβε τήν ἐπιστασία ἑνός τμήματος τῆς τότε διαιρεμένης μεταξύ βασιλικῶν καί βενιζελικῶν καί σπαρασσομένης ἐκκλησίας τῶν ἑλληνορθοδόξων. Μετά ἀπό σχετικό αἴτημα τοῦ Ἀμερικῆς Ἀλεξάνδρου, τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, μέ τήν Συνοδική Πράξη τῆς 19^ης Σεπτεμβρίου 1923 ἔθεσε τόν Βασίλειο σέ ἀργία «ἀπό πάσης ἱεροπραξίας» καί τόν διέταξε νά ἐπιστρέψει στήν Ἀθήνα. Ἐκεῖνος δέν ὑπάκουσε στή διαταγή. Ἀντίθετα, μέ τήν ὑποστήριξη τῶν αντιπροσώπων δεκατριῶν κοινοτήτων, αὐτοανακηρύχθηκε σέ ἀρχηγό τῆς «Αὐτοκεφάλου Ὀρθοδόξου Ἑλληνικῆς Ἐκκλησίας Ἡνωμένων Πολιτειῶν καί Καναδᾶ». Ἀκολούθησε νέα ἀναφορά τοῦ Ἀμερικῆς Ἀλεξάνδρου (13.2.1924) καί ἡ σύνοδος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου (10.5.1924) καθαίρεσε κατά πλειοψηφία τόν Βασίλειο. Ἡ καθαίρεση ἐπαναλήφθηκε καί ἐπί Πατριάρχου Κωνσταντίνου ΣΤ΄. Τό πρόβλημα ἐπιλύθηκε ὅταν ἀνέλαβε τό πηδάλιο τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς ὁ (ἀπό Κερκύρας καί κατόπιν Πατριάρχης) Ἀθηναγόρας.[15] Ὁ Βασίλειος Κομβόπουλος ἐγκατέλειψε την Ἀμερική καί ἀποκαταστάθηκε ὡς Μητροπολίτης Δράμας.[16]

          Στήν περίοδο ἐκείνη τῆς ποιμαντορίας τοῦ Γρηγορίου Ζ΄ ἐκδόθηκε ἡ Πατριαρχική καί Συνοδική Πράξη τῆς 6^ης Νοεμβρίου 1924 περί τῆς διοικήσεως τῶν Νέων Χωρῶν. Αὐτό ἔγινε γιά νά ἀποκατασταθοῦν ὁρισμένοι πρόσφυγες Ἱεράρχες, μετά τήν Μικρασιατική καταστροφή. Ὁ Πατριάρχης ἵδρυσε προσωρινές Μητροπόλεις, μεταξύ τῶν ὁποίων ἡ Μητρόπολη Νιγρίτης, στό Νομό Σερρῶν. Τήν Μητρόπολη αὐτή ποίμαναν μετ’ ἐπιστήμης δύο λαμπροί Μητροπολίτες, ὁ προερχόμενος ἀπό τήν Μητρόπολη Δαρδανελλίων καί Λαμψάκου Κύριλλος Ἀφεντουλίδης ἀπό τόν Νοέμβριο τοῦ 1924 ἕως τῆς 21ης Ἰουνίου 1928 καί ὁ ἀπό Κυδωνιῶν Εὐγένιος Θεολόγου ἀπό 28ης Ἰουνίου 1928 ἕως τίς ἀρχές τοῦ 1935, ὁπότε καί καταργήθηκε ὁριστικῶς ἡ προσωρινή Μητρόπολη.[17]

Ἐπίσης τοποθέτησε τόν πρόσφυγα Μητροπολίτη Περγάμου Ἀλέξανδρο Δηλανᾶ στή Ζίχνη, ἐπίσης κωμόπολη τοῦ Νομοῦ Σερρῶν.[18] Ἵδρυσε τήν Μητρόπολη Αὐστραλίας (νῦν Ἀρχιεπισκοπή), τήν Μητρόπολη Κεντρώας Εὐρώπης (τώρα ἔχει κατατμηθεῖ, μετά τήν ἵδρυση πολλῶν Μητροπόλεων, πού καλύπτουν τίς ἀνάγκες τῶν Ἑλλήνων μεταναστῶν καί τῶν λοιπῶν Εὐρωπαίων Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν, στίς χῶρες ἐκεῖνες) καί ἀναγνώρισε τό αὐτοκέφαλο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Πολωνίας.

Τήν 23^η Φεβρουαρίου 1924 ὁ Γρηγόριος εἰσήγαγε συνοδικῶς τό νέο ἡμερολόγιο στήν Πόλη. Εἶχε προηγηθεῖ Πανορθόδοξο Συνέδριο ἐπί Μελετίου Δ΄ Μεταξάκη, ὅπου οἱ τοπικές Ἐκκλησίες διαπίστωσαν ὅτι δέν ὑπῆρχε δογματικό ἤ κανονικό κώλυμα γιά τήν ἀποδοχή τοῦ διορθωμένου ἡμερολογίου. Ὅμως ὅταν ἔγινε ἡ ἀλλαγή σημειώθηκαν ἀντιδράσεις στήν Ἑλλάδα καί σέ ἄλλες τοπικές ἐκκλησίες καί δόθηκε ἀφορμή γιά τή δημιουργία σχισμάτων καί διαφόρων ἄλλων προβλημάτων. Εἰδικῶς στήν Ρωσσία μᾶλλον ἐπειδή ὁ Πατριάρχης Τύχων δέν υἱοθέτησε τό νέο ἡμερολόγιο καί παρεξήγησης κάποιων μονομερῶν κινήσεων τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας, πιθανόν καί λόγω κακῆς πληροφόρησης ἐξαιτίας τοῦ καθεστῶτος, ὁ Πατριάρχης Γρηγόριος Ζ’ φέρεται νά ἀναγνώριζε τούς Ἀνακαινιστές.[19]

          Τό ἴδιο ἔτος ὁ σχεδόν ἑβδομηντάχρονος Πατριάρχης πορεύεται πρός τή δύση τοῦ βίου του. Μετά ἀπό σοβαρή ἀσθένεια τῆς χολῆς, διάρκειας δύο μηνῶν, κοιμήθηκε ἐν Κυρίῳ τήν 17^η Νοεμβρίου 1924. Κηδεύτηκε μετά ἀπό ἕνα τριήμερο καί ἐνταφιάστηκε τήν 30^η τοῦ αὐτοῦ μηνός, λόγω πολυπληθοῦς προσκυνήματος, στήν Ἱερά Μονή Μπαλουκλῆ, μαζί μέ πολλούς ἀπό τούς προκατόχους του.

          Νομίζω ὅτι ἀπό ὅσα καταγράψαμε ἔγινε κατανοητό, πώς σχετίζεται μέ τήν Κρήτη λόγω τῆς ἐκ πατρός καταγωγῆς του καί λόγω τοῦ ἐνδιαφέροντός του νά ἐκλεγεῖ Μητροπολίτης της. Σχετίζεται καί μέ τή Μακεδονία λόγω τῆς δράσης του, ἀφοῦ ὑπῆρξε Μητροπολίτης Σερρῶν, μέ πλούσια δράση. Συνέχισε τόν δεσμό του μέ τήν ἐπαρχία του στή Μακεδονία διότι ὡς Πατριάρχης ἐξέδωσε τήν Πράξη τοῦ 1924. Αὐτή ὑπῆρξε προοίμιο τῆς γνωστῆς Πράξης τοῦ 1928, πού ἀφορᾶ τήν παραχώρηση ἐπιτροπικῶς τῶν Νέων Χωρῶν στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος καί ἡ ὁποία ἱσχύει ὡς καί σήμερα. Ἐπίσης διότι ἵδρυσε τήν Μητρόπολη Νιγρίτης καί ἐπανίδρυσε τήν Μητρόπολη Ζιχνῶν, δεῖγμα τοῦ συνεχοῦς καί ἔμπρακτου ἐνδιαφέροντός του γιά τήν περιοχή.

          Μία σχετικῶς ἄγνωστη ἀλλά σημαντική προσωπικότητα, ἡ ὁποία ἀξίζει νἀ γίνει εὐρύτερα γνωστή στόν πιστό λαό μας. Αὐτός ἦταν ὁ Κρητικός Οἰκουμενικός Πατριάρχης Γρηγόριος ὁ Ζ΄ (ὁ Ζερβουδάκης). Διακόνησε ὡς Πατριάρχης λιγότερο ἀπό ἕνα χρόνο, ὅμως στό διάστημα αὐτό ἔκανε βαθιές τομές. Ἦταν δραστήριος, σοφός, ἱκανός καί παραδοσιακός, χωρίς ὡστόσο νά διστάζει νά καινοτομεῖ μέ εὐρύ, ἀνοιχτό πνεῦμα, ὅταν χρειαζόταν. Ἀκόμη ἕνας κρίκος στήν ἁλυσίδα πού μᾶς συνδέει ἄρρηκτα μέ τό Φανάρι καί τήν Πόλη τῶν ὀνείρων μας.