Ο «παππούς» ο Αη-Γιάννης
Οι επέτειοι έχουν σημαντικό ρόλο στη ζωή των ανθρώπων. Μάλιστα οι εκατονταετίες, οι αιώνες, που στο μυαλό των ανθρώπων συνδέονται με την αιωνιότητα. Από την εποχή των αρχαίων φιλοσόφων ως και τη δική μας καθημερινότητα, αναζητούμε συμβολικά ορόσημα για να ορίσουμε τον καιρό και να εντοπίσουμε την ύπαρξη μας μέσα στο απέραντο χάος του τόπου και του χρόνου. Το παρελθόν αντιμετωπίζεται νοσταλγικά, το παρόν ανέμελα και το μέλλον ελπιδοφόρα. Πολλές φορές το παρελθόν εξιδανικεύεται, μάλιστα αν η καταγωγή και η ιστορία προσφέρουν ευκαιρία για κάτι τέτοιο, όπως συχνά συμβαίνει στη χώρα μας. Βεβαίως είναι χρέος των απογόνων να θυμούνται και να τιμούν τους προγόνους. Να προσέχουν τα σεβάσματα, τα ιερά και τα όσια, που με θυσίες εκείνοι διαφύλαξαν. Να συνεχίζουν τις παραδόσεις και να τις μπολιάζουν γόνιμα με νέα στοιχεία.
Αφορμή για όλες αυτές τις κάπως ασυνάρτητες σκέψεις είναι η μνήμη της Αποτομής της τίμιας κεφαλής του αγίου ενδόξου προφήτη προδρόμου και βαπτιστή Ιωάννη την 29η Αυγούστου. Μακρύς ο τίτλος του και ίσως κάπως πομπώδης για τα σημερινά δεδομένα, αλλά πλήρως δικαιολογημένος και αντάξιος του κατόχου του. Το αψευδές στόμα του Κυρίου είπε ότι δε γεννήθηκε από γυναίκα, άνθρωπος μεγαλύτερος από τον Ιωάννη. Τόσο η δράση του όσο και η ταπείνωση του, τον καταξίωσαν στη συνείδηση της Εκκλησίας. Μια ματιά στην Καινή Διαθήκη αρκεί να κατατοπίσει τον καθένα γιατί ο Ιωάννης αποκλήθηκε η σφραγίδα των προφητών, ο συνδετικός κρίκος με την Παλαιά Διαθήκη. Οι άνθρωποι τον τίμησαν και του αφιέρωσαν ναούς και εικόνες.
Ανάμεσα στις υπόλοιπες, μια εικόνα λαϊκής τέχνης, με μεράκι φτιαγμένη από άγνωστα χέρια, πριν από εκατό χρόνια, το 1914. Δεν έχει οικονομική αξία αλλά έχει τεράστια συναισθηματική αξία για τους κατοίκους του Τραγίλου. Όπως είναι γνωστό, η συντριπτική πλειοψηφία τους κατάγεται από την Ανατολική Θράκη. Στην περιοχή εγκαταστάθηκαν, μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, στα τραγικά χρόνια που ακολούθησαν τη μικρασιατική καταστροφή, όπως επικράτησε να λέγεται το ξερίζωμα του ελληνισμού της καθ’ ημάς Ανατολής, Θράκης, Πόντου, Μικρασίας. Η ευσέβεια των ανθρώπων που κατάγονται από εκείνες τις αλησμόνητες πατρίδες είναι γνωστή. Για το λόγο αυτό προτιμούσαν να μεταφέρουν τα (πολυτιμότερα από χρυσάφι) ιερά και σεβάσματα, μαζί με τα λιγοστά υπάρχοντα τους.
Είναι λοιπόν συνηθισμένη η ιστορία να έρχονται κειμήλια στον ελλαδικό χώρο μαζί με τον κατατρεγμένο πληθυσμό. Στον Τράγιλο υπάρχει ένα Ευαγγέλιο και η κολυμβήθρα που έφερε ο πρόγονος μου Δήμος Σαββόπουλος. Έτσι διασώθηκε και η εικόνα του Προδρόμου από το χωριό Σιγλί. Αρχικά ο φόβος οδήγησε τους ανθρώπους να φύγουν βιαστικά. Φόρτωσαν τα ζωντανά τους και ταξίδευαν με ορισμένες στάσεις για ξεκούραση. Λησμόνησαν την εικόνα αλλά ο Άγιος δεν ήθελε να τους εγκαταλείψει. Χρησιμοποιώ αυτό το σχήμα λόγου όχι ρητορικά αλλά κυριολεκτικά, καθώς η πρωτοβουλία ανήκει στον ζωντανό άγιο Ιωάννη. Εμφανίστηκε σε όνειρο της Μαρίας Γιδουλίδη λέγοντας: «εσείς φεύγετε, αλλά εμένα με αφήνετε». Τρομαγμένη ξύπνησε τον άντρα της Βασίλη Γιδουλίδη και του ανάφερε το γεγονός. Εκείνος μαζί με τον Γιάγκο Δουρμούζη, αψηφώντας τον επερχόμενο κίνδυνο, επέστρεψαν με άλογα στην εκκλησία του χωριού και παρέλαβαν την εικόνα.
Η αγία εικόνα έγινε εφέστια και προστάτιδα του τόπου όπου κατοίκησαν, αλλά πριν απ’ αυτό συνόδευσε τους κατοίκους σε όλες τις μετακινήσεις και τις περιπέτειες τους, μέχρι την τελική εγκατάσταση. Την εποχή του επάρατου εμφυλίου πολέμου οι κάτοικοι μεταφερθήκαν στις Σέρρες, στα Καλά Δέντρα και σε άλλα χωριά. Ο Δημήτριος Αρβανιτίδης και ο Χριστάκης Κορπανίδης φρόντισαν να διαφυλάξουν και να επιστρέψουν την εικόνα στο χωριό. Αρχικά πρόχειρο κατάλυμα της υπήρξε ένα εκκλησάκι σαν καλύβα. Η παραχώρηση κάποιων στρεμμάτων χωραφιού γύρω του, εξασφάλισε τα έσοδα για τη συντήρηση του. Το 1953 έγινε το αρχικό κτίσμα του σημερινού παρεκκλησίου από τον Πολυχρόνη Κυργίδη. Έκτοτε επεκτάθηκε και καλλωπίστηκε χάρη στην καλαισθησία και τη φροντίδα των κατοίκων του χωριού. Οι γυναίκες πρωτοστάτησαν σε κάθε πρωτοβουλία και σήμερα είναι κόσμημα και καμάρι για τον Τράγιλο.
Η αγάπη και η οικειότητα (παρόμοια με εκείνη του Μακρυγιάννη) έκανε τους ανθρώπους να του αποδώσουν το επίθετο «παππούς», όπως αναφέρουμε στον τίτλο. Παράδοξο για έναν άγιο που κοιμήθηκε σε ηλικία περίπου τριάντα ετών, αν σκεφτούμε ότι ήταν έξι μήνες μεγαλύτερος από τον Κύριο μας κατά σάρκα και αποκεφαλίζεται από τον Ηρώδη σχεδόν στην αρχή της δημόσιας δράσης του Χριστού. Το επίθετο «παππούς» δικαιολογείται από τον σεβασμό απέναντι στον Βαπτιστή. Οι άνθρωποι του παρελθόντος έτρεφαν εκτίμηση στην τρίτη ηλικία. Ο παππούς, εκτός από αρχηγός της ευρύτερης οικογένειας ήταν και ο σοφός καθοδηγητής. Η πείρα και οι συμβουλές του ήταν πολύτιμες. Παρόμοια ο άγιος ήταν ο πνευματικός οδηγός και ο έμπειρος στον αγώνα για τη θέωση και την αιωνιότητα. Ταυτόχρονα ήταν ο προστάτης και θεραπευτής. Η εικόνα του τοποθετούνταν κοντά στο προσκέφαλο κάθε άρρωστου χωριανού και χάριζε την υγεία στον πάσχοντα. Η ελπίδα στη δύναμη του Θεού και τις πρεσβείες του Αγίου έκαναν συχνά το θαύμα και αύξαναν την αφοσίωση των πιστών. Οι νεότεροι διατήρησαν την πίστη και εμπλούτισαν τα έθιμα της ημέρας του Αγίου. Η μνήμη του Προφήτη τελούνταν ανελλιπώς κάθε χρόνο, ακόμη και όταν το χωριό είχε αγροτικές ασχολίες. Πολλές γυναίκες ξενυχτούσαν στο παρεκκλήσιο για εκπλήρωση τάματος. Η ενορία φρόντιζε για τις ακολουθίες.
Φέτος μάλιστα συμπαραστάτης στη διοργάνωση της γιορτής υπήρξε και ο πολιτιστικός και μορφωτικός σύλλογος Τραγίλου «Ο Μέγας Αλέξανδρος». Τελέστηκε με τρόπο πανηγυρικό ο εσπερινός, η αρτοκλασία και η περιφορά της εικόνας στο συνοικισμό. Ακολούθησε η κατανυκτική παράκληση στον τίμιο Πρόδρομο. Οι τραγιλιώτες ιερείς Πρωτοπρεσβύτερος π. Δήμος Σαμουράκης, Οικονόμοι π. Δημήτριος Κουρτίδης και π. Χρυσόστομος Καδάς λάμπρυναν με την παρουσία τους τις ιεροτελεστίες. Ο καλλικέλαδος κ. Παράσχος Τουρτσάκης και ο γράφων διακόνησαν το αναλόγιο. Η κυρία Σοφία Χασομέρη μίλησε συγκινητικά, αφού ερεύνησε για το ιστορικό της εικόνας. (Την ευχαριστώ για τη διάθεση του χειρογράφου της.) Ο λαός με ευλάβεια συμμετείχε. Το κλείσιμο περιέλαβε ευφραντικά και κεράσματα για το σώμα, ανάλογα με τα προηγούμενα της ψυχής. Το επόμενο πρωί η Θεία Λειτουργία, με ιερουργό τον π. Δήμο και ομιλητή το γράφοντα, οδήγησε σε ψυχική ανάταση τους μετέχοντες. Η κοινωνία των προσώπων, η ευλογία των σταφυλιών, η αλάδωτη φασολάδα, έδωσαν μια διαφορετική νότα στην καθημερινότητα του χωριού.
Τα εκατό χρόνια ευχόμαστε να γίνουν χίλια. Η παρουσία του Παππού Αη Γιάννη εγγυάται τη συνέχεια. Οι άνθρωποι οφείλουν τη συνέργεια. Το σχέδιο του Θεού εκπληρώνεται. Ο κόσμος πορεύεται όπου Εκείνος όρισε.