ΟΙ ΣΧΙΣΜΑΤΙΚΟΙ ΤΩΝ ΣΚΟΠΙΩΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΒΑΤΙΚΑΝΟΥ (Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΝΙΓΡΙΤΑ 13-06-2008)

ΟΙ ΣΧΙΣΜΑΤΙΚΟΙ ΤΩΝ ΣΚΟΠΙΩΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΒΑΤΙΚΑΝΟΥ

            Όταν άρχισαν να σχηματίζονται τα έθνη, με τη σημερινή έννοια τους,  χρειαζόταν σημεία αναφοράς. Η Γλώσσα, η Ιστορία και η Θρησκεία ήταν μερικά από αυτά τα σταθερά σημεία. Ανέκαθεν τα ευαίσθητα αυτά στοιχεία χρησιμοποιήθηκαν ή κακοποιήθηκαν και θυσιάστηκαν στο βωμό πολιτικών σκοπιμοτήτων. Αυτό δεν έπαψε να συμβαίνει, ούτε θα πάψει ποτέ, κατά την ταπεινή άποψη μας. Σε κάποια έθνη υπήρχε ευδιάκριτη συνέχεια μέσα στο χρόνο, άλλα επιχείρησαν να την δημιουργήσουν. Αφορμή για τις απλές σκέψεις που θα διατυπώσουμε είναι οι, γνωστές από τον τύπο, δηλώσεις του «αρχιεπισκόπου» των Σκοπίων κ. Στεφάνου κατά την φετινή (2008) επίσκεψη του στο Βατικανό.

            Μια ιστορική αναδρομή στην εκκλησιαστική ιστορία της περιοχής είναι χρήσιμη για να τοποθετηθούν σε σωστά πλαίσια ορισμένα θέματα και να γίνουν κατανοητά. Οι Σλάβοι δέχτηκαν το Χριστιανισμό από τους αδελφούς Κωνσταντίνο (Κύριλλο) και Μεθόδιο κάτω από τη φωτισμένη καθηγεσία του μεγάλου πατριάρχου Φωτίου. Στην περιοχή ιδρύθηκε το 1019 μ.Χ. η αρχιεπισκοπή Αχρίδας. Δεν υπήρξε ποτέ αυτοκέφαλη, ούτε υπάρχει ιστορική συνέχεια της σε σημερινό κράτος ή εκκλησιαστική δικαιοδοσία.  Αυτήν ποίμαναν κυρίως Έλληνες αρχιερείς ενώ το 1767 μ.Χ. συνενώνεται με το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Επίσης το 1219 μ.Χ. συστήθηκε η αρχιεπισκοπή της Σερβίας, η οποία ανυψώθηκε σε πατριαρχείο το 1346 μ.Χ. πραξικοπηματικά και το 1371 μ.Χ.  επισήμως, με Πατριαρχικό Τόμο από τον Οικουμενικό Θρόνο. Σ’ αυτό υπάγεται η περιοχή της σημερινής δημοκρατίας που διεκδικεί το όνομα της Μακεδονίας.

Όταν ο στρατάρχης Τίτο θέλησε να κατασκευάσει το «μακεδονικό» έθνος στην τότε Νότια Γιουγκοσλαβία, μαζί με τους πολιτικούς θεσμούς θέλησε να δημιουργήσει και θρησκευτικές αρχές. Παρόλο που η τότε Γιουγκοσλαβία είχε καθεστώς αδιάφορο προς τη θρησκεία, για να εξυπηρετήσει τις σκοπιμότητες του ο Τίτο, σε πρώτη φάση το 1958 μ.Χ. και σε δεύτερη το 1967 μ.Χ., συγκρότησε σύνοδο τοπικών επισκόπων με σκοπό να ζητήσει το αυτοκέφαλο καθεστώς από τη σύνοδο του πατριαρχείου Σερβίας. Αρχικά συνάντησε την πλήρη άρνηση του και τελικά την αποδοχή παραχώρησης μόνο αυτονομίας. Έτσι οι Σκοπιανοί ανακήρυξαν αντικανονικά «αυτοκέφαλη μακεδονική εκκλησία».

            Όμως αυτό, σύμφωνα με την Ορθόδοξη Εκκλησιολογία, δεν εξαρτάται από πολιτικές αποφάσεις αλλά από τις ποιμαντικές ανάγκες κάθε περιοχής. Δεν υπάρχουν εθνικές αλλά τοπικές εκκλησίες. Άλλωστε  ήδη από το 1872 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη με πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριαρχείου η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει καταδικάσει σε τοπική σύνοδο την ετεροδιδασκαλία του εθνοφυλετισμού με αφορμή το Βουλγαρικό Σχίσμα. Η εθνική διαφοροποίηση δεν δικαιολογεί την εκκλησιαστική. Πολλῷ δε μάλλον που στην περίπτωση τούτη ούτε αυτή υπήρχε. Επίσης κανονική αρχή απόδοσης αυτοκεφάλου είναι το Οικουμενικό Πατριαρχείο σε συμφωνία με την εκάστοτε τοπική Εκκλησία. Όμως το Φανάρι σε αγαστή συνεργασία με την τοπική Σερβική Εκκλησία δεν παραχώρησε τέτοια τιμή στην χώρα.

Οι σχισματικοί των Σκοπίων με την προτροπή των πολιτικών ηγετών τους προσπάθησαν να βρουν ερείσματα στη διεθνή σκηνή με διπλωματικές κινήσεις. Έτσι σχετίστηκαν με το Βατικανό. Η γνωστή τακτική των Λατίνων είναι να διεισδύουν στις χώρες του πρώην Ανατολικού μπλοκ, είτε ανοιχτά, είτε με τη μορφή της Ουνίας. (Έτσι ονομάζεται η οργανωμένη επίθεση κατά της Ορθοδοξίας από κληρικούς του Πάπα που έχουν σχήμα Ορθοδόξων για να εξαπατούν). Άλλωστε έμπαιναν σε ξένη δικαιοδοσία πολλές φορές στην ιστορία. Η ισχύς τους εύκολα τους οδηγούσε στην αλαζονεία.

Πολλά περιστατικά αποδεικνύουν το διφορούμενο ρόλο των Παπικών. Η έκθεση κειμηλίων από το μουσείο των Σκοπίων στο Βατικανό το 1986 μ.Χ., έγινε αφορμή έντονων αντιδράσεων από ελληνικής πλευράς με προεξάρχοντα τον τότε αρχιεπίσκοπο Αθηνών Σεραφείμ. Αυτά, ενώ έφεραν ελληνόγλωσσες επιγραφές και βυζαντινά χαρακτηριστικά, παρουσιάστηκαν σαν έργα της «μακεδονικής» τέχνης. Εκτός από την παραχάραξη της Ιστορίας προσπάθησαν να παραποιήσουν την πολιτιστική κληρονομιά. Άλλο τέτοιο προκλητικό γεγονός είναι η επίδοση της Αγίας Γραφής στην «μακεδονική» διάλεκτο από αντιπροσωπεία των σχισματικών και η αποδοχή της από τον Πάπα. Ακόμη το ετήσιο πασχαλινό μήνυμα του πάπα από τον εξώστη του αγίου Πέτρου, στην πόλη και στον κόσμο, που περιλαμβάνει το «Χριστός ανέστη» στη διάλεκτο των Σκοπιανών μεταξύ των άλλων γλωσσών, είναι ενδεικτικό σημείο της αντιμετώπισης του θέματος από τους Λατίνους. Επιπλέον επιχειρήθηκε να αναγνωριστεί εμμέσως η σχισματική ομάδα από το Βατικανό αλλά κατόπιν παρεμβάσεως της Ορθοδόξου Εκκλησίας το 1987 μ.Χ. ανακοινώθηκε από την αγία Έδρα ότι δεν επιθυμεί να αναμιχθεί σε εσωτερικό θέμα των Ορθοδόξων και ότι δεν αναγνωρίζει καμία «μακεδονική» εκκλησία.

Στη πρώτη Σύναξη των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών στην Κωνσταντινούπολη το Μάρτιο του 1992 μ.Χ., αντιπροσωπεία των σχισματικών επιχείρησε να λάβει μέρος και έτσι έμμεση αναγνώριση. Όμως ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος με τον Πατριάρχη Σερβίας Παύλο που συναντήθηκαν μαζί τους παρέπεμψαν στην τοπική Εκκλησία που κανονικά υπάγονται. Τέλος η Εκκλησία της Σερβίας που κατάλαβε ότι μάλλον δεν υπάρχει ελπίδα να υπαναχωρήσουν και να δεχτούν την κανονική τάξη χειροτόνησε κανονικό επίσκοπο για την περιοχή, αρχικά με τον τίτλο Αχρίδος και τελικά με τον τίτλο Σκοπίων, τον αγωνιστή και ελληνομαθή κ. Ιωάννη που ανέλαβε τα ποιμαντικά καθήκοντα του με την αποδοχή μέρους του κλήρου και του λαού αλλά και αντιμετωπίζοντας τις αντιδράσεις της ηγεσίας της περιοχής που τον φυλάκισε για μήνες και συνεχώς παρεμβάλει εμπόδια στο έργο του. Ελπίζουμε η χάρη του Θεού να οδηγεί τα βήματα του κανονικού επισκόπου και του ποιμνίου του σε πνευματική πρόοδο και το νου των σχισματικών σε μετάνοια.