ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΚΩΝ/ΝΟΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ (ΕΠΙΜΕΛ.), Ο ΑΓΙΟΣ ΚΥΡ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΞΕΝΟΣ Ο ΕΝ ΚΡΗΤΗ, ΣΙΒΑΣ 2015 (Δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα: https://www.creteplus.gr/news/o-agios-kur-ioannis-o-ksenos-o-en-kriti-biblioparousiasi-164753.html, 21-04-2016

Όταν οι άνθρωποι συνεργάζονται τα αποτελέσματα της δουλειάς τους είναι ουσιαστικότερα και πιο αποτελεσματικά. Στη χώρα μας δεν έχουμε συνηθίσει τη συνεργασία σε όλα τα επίπεδα. Στην πολιτική για παράδειγμα, τώρα αρχίζουν εξ ανάγκης οι συμπορεύσεις. Ιδιαιτέρως στο χώρο της πνευματικής παραγωγής είναι ελπιδοφόρες οι λίγες προσπάθειες που σημειώνονται και επιτρέπουν κάποια αισιοδοξία ότι θα ξεπεραστεί η δήθεν αυθεντία του ειδικού από την συνδυασμένη γνώση, την ερευνητική ματιά και τον συντονισμένο κόπο των ερευνητών της γνώσης. Όταν μάλιστα η προσπάθεια έχει την ευλογία του Θεού και τις μεσιτείες των Αγίων καρποφορεί πολλαπλασίως.
Καλό παράδειγμα των καρπών της συνεργασίας είναι και το βιβλίο που κυκλοφόρησε εσχάτως από τους φίλους του αγίου Ιωάννου του Ξένου και του συλλόγου φίλων Ιεράς Μονής Οδηγητρίας με τον τίτλο: «Ο άγιος Ιωάννης ο Ξένος ο εν τη Κρήτη [ο Τζοβαέρης, ο εκ Σίβας]». Τα εξώφυλλα του κοσμούν εικόνες του Αγίου και διαφόρων Ιερών Ναών που σχετίζονται μαζί του. Το έργο αφιερώνεται σε πρόσωπα που σχετίζονται με το Σίβα και τον Όσιο. Την επιμέλεια της καλαίσθητης έκδοσης είχε ο κ. Κωνσταντίνος Ψυχογυιός. Πρέπει να σημειώσουμε την ύπαρξη του θησαυρού των εικόνων και των φωτογραφιών που εκτός από τη διακόσμηση βοηθούν και στην κατανόηση. Η συγγραφική ομάδα αποτελείται από αξιόλογα πρόσωπα που προσφέρουν εγγύηση για το επιστημονικό επίπεδο της εργασίας. Αξίζει να αναφέρουμε τα ονόματά τους αν και λόγω πλήθους ίσως έπρεπε να το αποφύγουμε, αφού μάλιστα καταγράφονται στην εισαγωγή του βιβλίου, του οποίου την προμήθεια και την ανάγνωση ενθέρμως συνιστούμε.
Μετά τον πίνακα περιεχομένων το βιβλίο χωρίζεται σε είκοσι τρία αριθμημένα μέρη. Το πρώτο κείμενο «αντί προλόγου» ανήκει στον Σεβ. Μητροπολίτη Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακάριο, ο οποίος αναδεικνύει το ασκητικό υπόβαθρο της περιοχής και τονίζει το αληθινό εκκλησιαστικό φρόνημα του Αγίου. Δεύτερη ακολουθεί η «ευχαριστήρια έκφραση» της Συντακτικής Επιτροπής. Κατόπιν η «εισαγωγή» από τον καθηγητή κ. Νικόλαο Ανδρουλιδάκη που προβάλλει τη θεολογία της Εκκλησίας για τους Αγίους. Έπεται το κείμενο του κ. Κωνσταντίνου Φουρναράκη «ένας κρητικός άγιος ανάμεσά μας…». «Ο βίος του οσίου Ιωάννου του Ξένου» καταγράφεται από την κυρία Ευαγγελία Ανδρουλιδάκη, όπως και η «διαθήκη του Οσίου» με όλες τις εκδοτικές προσπάθειες που προηγήθηκαν, ενώ ο φιλόλογος κ. Δημήτριος Δασκαλάκης επιμελήθηκε της μετάφρασης της. Απάντηση σε λανθασμένα συμπεράσματα της έρευνας δίνεται από τη φιλόλογο κυρία Σόνια Πρατικάκη με το κεφάλαιο «το όνομα του Αγίου, οι προσωνυμίες και ετυμολογικές εξηγήσεις». Μεγάλο μέρος καταλαμβάνει το κείμενο «κτίσματα του Οσίου (ναοί και μονές) στις αρχές της Β΄ Βυζαντινής εποχής» της καθηγήτριας Ιταλικής Φιλολογίας κυρίας Ευαγγελίας Καπελλάκη. Υπάρχουν εύχρηστοι πίνακες από τον Αντιστράτηγο ε.α. Γεώργιο Συγκελλάκη και πλούσιο φωτογραφικό υλικό, κατατοπιστικοί χάρτες και παρατηρήσεις του κ. Δημήτριου Δασκαλάκη. Στο χωριό αφιερώνεται το κεφάλαιο «Σίβας, ο τόπος καταγωγής του Οσίου (όνομα κώμης, ετυμολογία, αρχαιότητες, κλίμα)» από την αρχαιολόγο κυρία Αντωνία Πατεράκη. Η απήχηση του Αγίου σήμερα καταγράφεται μέσα από τις φωτογραφίες με τις σχετικές λεζάντες στο (ανωνύμου συντάκτη) κεφάλαιο «Δύο σύγχρονοι ιεροί ναοί προς τιμήν του Αγίου στη γενέτειρα του, τον Σίβα της Μεσαράς και την Ιερά Μονή Οδηγητρίας». Το ιστορικό πλαίσιο στο οποίο έδρασε ο Ξένος δίνεται με τα επόμενα δύο κεφάλαια «Η αραβική κατάκτηση της Κρήτης-συνέπειες, προβλήματα» του κ. Συγκελλάκη και «Συνθήκες της εποχής δράσης του Αγίου (οικονομικές, κοινωνικές, θρησκευτικές)» του κ. Κωνσταντίνου Σαρουλάκη. Στο δέκατο τρίτο μέρος σκιαγραφούνται μαζί του οι συναγωνιστές του «Αθανάσιος ο Αθωνίτης, Νίκων ο ‘Μετανοείτε’ και Ιωάννης ο Ξένος: τρεις ιεραπόστολοι στην Κρήτη» πάλι από τον αντιστράτηγο. Οι «σωζόμενοι λόγοι του Οσίου Ιωάννου: κείμενα, σχόλια, συμπεράσματα» προσφέρονται από την Δρα Βυζαντινής Φιλολογίας κυρία Δέσποινα Αθανασιάδου-Στεφανουδάκη και η μετάφραση τους από τον κ. Δημήτριο Δασκαλάκη, ο οποίος συνέταξε και τα επόμενα δύο μέρη «Η περί οσίου Ιωάννου του Ξένου εικονογραφία» και «Υμνογραφία: Ασματικές ακολουθίες» σε ανατύπωση από το Κρητικό Πανάγιο. Η ιατρός κυρία Μαρία Τρουλλάκη περιγράφει τη «σύγχυση και ταύτιση του με τον νεότερο άγιο Ιωάννη τον Ερημίτη του Γδερνέτου. Οριστική διευθέτηση του ζητήματος» με βάση παλιότερα και νέα ερευνητικά δεδομένα. Οι «παραδόσεις, θρύλοι και θαύματα. Αφηγήσεις, σχετικές με τον Όσιο» καταγράφηκαν από την κυρία Ελένη Συγκελλάκη-Βολακάκη. Ακολουθούν «Αποσπάσματα στιχουργημάτων για τον άγιο Ιωάννη τον Ξένο» από την κυρία Ευαγγελία Καπελλάκη και τον κ. Λεωνίδα Σαρουλάκη. Σχετικά με «τα ιερά λείψανα του αγίου Ιωάννου του Ξένου» μας πληροφορεί ο Αρχιμ. Παρθένιος Βουλγαράκης, Καθηγούμενος Οδηγήτριας. Ο «επίλογος» από τη Συντακτική Επιτροπή και η «πρόταση» της για επίσημη αναγνώριση των αγίων Ιωάννου, Ευτυχίου, Ευτυχιανού και Κασσιανής κλείνει το βιβλίο μαζί με την πλούσια «Βιβλιογραφία».
Φρονώ ότι δεν χρειάζεται επίσημη πράξη αγιοκατάταξης για κάποιο αναγνωρισμένο αρχαίο και λαοφιλή Άγιο. Η έλλειψη της δεν μειώνει την αίγλη και την αγιότητά του. Άλλωστε ούτε για άλλους π.χ. Άγιο Γεώργιο, υπάρχει ανάλογο έγγραφο και παραμένει εγγεγραμμένος στις καρδιές των ανθρώπων και στη μνήμη του Θεού. Η παρουσία του Οσίου Ιωάννου στη ζωή των ανθρώπων είναι συνεχής και ο χρόνος ξεθώριασε κάποιες πτυχές της δράσης του αλλά δεν κατόρθωσε να εξαλείψει τα όλα τα σημάδια που τώρα φέρνει στο φως η έρευνα. Για να μη φανώ μεροληπτικός απέναντι στην υπέροχη εργασία τόσων ανθρώπων θα έπρεπε να καταγράψω και κάποιες ελλείψεις, όπως είναι φυσικό να υπάρχουν σε κάθε ανθρώπινο έργο. Ίσως για μερικούς να είναι μειονέκτημα οι επαναλήψεις στοιχείων που δικαιολογείται από την πληθώρα διαφορετικών συγγραφέων και βοηθά στην εμπέδωση των πληροφοριών. Άκουσα με έκπληξη κάποιες διαμαρτυρίες για τη χρήση πολυτονικού στο βιβλίου, που όμως συνηθίζεται σε κείμενα που σχετίζονται με την Εκκλησία και σέβονται τη γλωσσική παράδοση και συνέχεια του ελληνισμού. Άλλωστε δεν είναι εμπόδιο στην ανάγνωση της ρέουσας δημοτικής γλώσσας των κειμένων. Δεν χωρούν μεμψιμοιρίες απέναντι σε μια τόσο αξιόλογη προσπάθεια παρά μόνο θαυμασμός και ευχαριστίες για τον κόπο και το αποτέλεσμα.